سیاحت شرق و غرب

در باب «جایگاه اجتماعی صنعت» از چند حیث می‌توان سخن گفت (کما اینکه گفته‌اند و نوشته‌اند) اما مهم‌ترین موضوعی که شایسته است به آن پرداخته شود، رابطه و نسبتی است که میان جامعه و دیدگاه اجتماع و حتی نسبتی که میان نظم سیاسی و حقوقی یک کشور با رشد صنعتی و اقتصادی آن برقرار است؛ نسبتی که می‌توان آن را مانند قانون «ظروف مرتبطه» در علم فیزیک بازنمایی کرد که بر اساس آن، درون دو ظرفی که از پایین به یکدیگر مرتبط‌ هستند، سطح مایع در هر دو ظرف ارتفاع یکسانی می‌گیرد. بر همین قیاس می‌توان گفت که جامعه و اقتصاد (نظم اجتماعی و رشد اقتصادی و صنعتی)، ارتباطی بی‌واسطه داشته و تاثیری مستقیم بر یکدیگر می‌گذارند و مختصات هر یک، می‌تواند محتوای دیگری را دچار تغییر کند.