به گزارش «فلزات‌نیوز»، بخشی از تولید فلز روی از منابع معدنی و بخش دیگری از منابع ثانویه مانند ضایعات گالوانیزه و ضایعات برنج تامین می‌شود. با توجه به اینکه بخش اعظم فلز روی در تولید محصولات گالوانیزه کاربرد دارد، ضایعات این محصول منبع غنی از روی محسوب می‌شود. روند صعودی عرضه ضایعات فولادی که گالوانیزه نیز بخشی از آن است، یکی از عوامل روند افزایشی تولید روی ثانویه بوده است. طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، در شرایطی که قیمت روی در بورس فلزات لندن (LME) کاهش پیدا کرد، تولید از منابع ثانویه افزایش داشت. یکی از دلایل این اتفاق، تولید مقرون به‌صرفه منابع ثانویه حاوی اکسید روی بود که پیچیدگی‌های فرایند تولید از منابع معدنی را نداشت.
براساس این گزارش، گالوانیزه کردن فولاد، از مهم‌ترین کاربردهای روی در جهان محسوب می‌شود. به طور کلی گالوانیزه کردن به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن فولاد یا آهن با لایه‌ای از روی پوشش داده می‌شود تا با اکسید شدن روی به جای فولاد، از آن در مقابل خوردگی و زنگ‌زدگی محافظت کند. عمدتا برای گالوانیزه کردن محصولات فولادی و آهنی، از روش غوطه‌وری در مذاب روی استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه دمای ذوب روی حدود ۴۲۰ درجه سانتی‌گراد است، تجهیزات پیشرفته و پیچیده‌ای برای گالوانیزه کردن نیاز ندارد.
پس از گالوانیزه کردن، مهم‌ترین مصرف شمش روی ساخت انواع آلیاژها است؛ به این نحو که نیمی از مصارف آلیاژسازی روی، برای تولید آلیاژهای برنج بوده و مابقی آن برای تولید آلیاژهایی بر پایه روی همچون زاماک استفاده می‌شود. عمده مصارف آلیاژهای روی مربوط به ریخته‌گری انواع قطعات مورد استفاده در ساخت لوازم تزئینی و بادوام مصرفی است. دیگر کاربرد روی، مصرف آن به عنوان فلزی کمکی در ساخت انواع سایر محصولات فلزی است. این امر سبب شده است تا تولید نیمه‌ساخته‌های روی، بخش اندکی از بازار مصرف روی را به‌خود اختصاص دهد؛ البته به دلیل خواص مکانیکی نسبتا ضعیف آن، این کاربرد روی تصفیه شده محدود باقی مانده است.
کاهش ۴.۱ درصدی تولید فلز روی در سال ۲۰۲۲
نمودار یک، تولید فلز روی در دنیا را طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. به طور کلی، روند تولید فلز روی دنیا طی دوره ۱۰ ساله شیب صعودی اندکی داشته است. نرخ رشد سالانه تولید فلز روی از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، حدود ۰.۲ درصد برآورد شد. در سال ۲۰۲۱ تولید فلز روی حدود ۱۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تن ثبت شد که این میزان، بیشینه مقدار تولید طی دوره مورد بررسی بود. در سال ۲۰۲۲ میزان تولید فلز روی با افت ۴.۱ درصدی، به حدود ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تن کاهش پیدا کرد. مهم‌ترین تولیدکننده روی در دنیا، کشور چین بود. کره جنوبی، هند، کانادا و ژاپن پس از چین، از دیگر تولیدکنندگان بزرگ فلز روی در دنیا به شمار می‌روند.
با توجه به اینکه فلز روی در برخی از مصارف آن در حال کاهش بوده، تقاضا برای آن نیز کاهش پیدا کرده است. آلومینیوم و پلاستیک در خودرو توانستند بخشی از سهم ورق‌های گالوانیزه را از آن خود کنند. آلیاژهای آلومینیوم، کادمیوم، رنگ و پلاستیک به عنوان پوشش‌های جایگزین پوشش‌های روی در سایر کاربردها شدند. آلیاژهای پایه آلومینیوم و منیزیم، جایگزین اصلی آلیاژهای ریخته‌گری با پایه روی هستند و بسیاری از عناصر با روی در مصارف شیمیایی، الکترونیکی و رنگدانه‌ای جایگزین شدند. بررسی‌های آتورپات نشان می‌دهد یکی از دلایل افت تولید فلز روی در سال ۲۰۲۲، کاهش تقاضا بود.
روند صعودی تولید فلز روی از منابع ثانویه
نمودار ۲، شاخص مقدار فلز روی ثانویه تولید شده از منابعی غیر از باطله و پسماند لیچینگ به همراه شاخص مصرف ضایعات حاوی روی، از آلیاژهای آهن و مس را طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ نمایش می‌دهد. شاخص تولید روی ثانویه از منابع غیر از باطله و پسماند لیچینگ در دوره مورد بررسی، روند صعودی را طی کرده است. یکی از مهم‌ترین مصارف فلز روی، تولید گالوانیزه و آلیاژهای برنج است که می‌توان نتیجه گرفت ضایعات این محصولات منبع غنی از فلز روی به شمار می‌رود. ضایعات گالوانیزه که جزو ضایعات فولادی محسوب می‌شود، در فرایند بازیافت در دمایی بالاتر از دمای ذوب روی قرار می‌گیرند.
روی موجود در ضایعات گالوانیزه با قرار گرفتن در دمای بالای نقطه ذوب، تبخیر شده و در نهایت اکسید روی باقی می‌ماند. در آلیاژهای برنج نیز به همین صورت اکسید روی تشکیل می‌شود که منابع غنی از روی هستند. در نهایت می‌توان گفت تولید روی از ضایعات حاوی اکسید روی برخلاف تولید روی از منابع معدنی، بسیار آسان‌تر و بدون پیچیدگی و اتلاف بالا است. بر اساس بررسی‌های ما، در سال‌هایی که قیمت روی در بازارهای جهانی کاهش پیدا کرد، تولید روی ثانویه از منابعی غیر از باطله و پسماند لیچینگ افزایش یافت زیرا در شرایطی که قیمت افت پیدا می‌کند، تولید از ضایعات حاوی اکسید روی که منابع غنی از روی هستند، صرفه اقتصادی بالاتری دارد.
بررسی‌های آتورپات نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، مصرف قراضه فولادی روند افزایشی را تجربه کرد که این امر بر روند صعودی شاخص تولید روی ثانویه اثر گذاشت. به طور کلی می‌توان گفت برای تولید روی از منابع ثانویه از ضایعات فولادی، آلیاژهای برنج و باطله و پسماند لیچینگ روی استفاده می‌شود. شاخص مقدار فلز روی ثانویه تولید شده از منابعی غیر از باطله و پسماند لیچینگ در سال ۲۰۲۱، حدود ۱۲۸ واحد بود که با افت ۲۱.۸ درصدی در سال ۲۰۲۲، به ۱۰۰ واحد کاهش پیدا کرد.
یکی از دلایل این امر، افزایش ۱۵.۷ درصدی قیمت روی در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال گذشته بود. شاخص مقدار ضایعات آلیاژهای آهن و مس مصرف شده حاوی روی در دوره مورد بررسی روند صعودی داشت و نرخ رشد سالانه در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، حدود ۲.۲ درصد محاسبه شد. یکی از دلایل روند صعودی شاخص مقدار ضایعات آلیاژهای آهن و مس مصرف شده حاوی روی، افزایش عرضه این ضایعات بود. در سال ۲۰۲۱، شاخص مقدار ضایعات آلیاژهای آهن و مس مصرف شده حاوی روی، حدود ۱۰۷ واحد بود و در سال ۲۰۲۲ به ۱۰۰ واحد کاهش پیدا کرد.
با توجه به اینکه صنعت گالوانیزه مهم‌ترین مصرف‌کننده روی به شمار می‌رود، انتظار داریم مصارف گالوانیزه در آینده با رشد همراه باشد، در نتیجه می‌توان گفت ضایعات گالوانیزه نیز دور از انتظار نخواهد بود و تولید روی ثانویه از این منابع در آینده به روند صعودی خود ادامه می‌دهد.
ثبت دیدگاه